|
تاریخچه:
اتحادیه آفریقا یا اصطلاحا (AU)در واقع سازمان وحدت آفریقا میباشد که در سال 2002 به این نام تغییر یافت. سازمان وحدت آفریقا (OAU)در دوران استقلال کشورهای آفریقایی از استعمارگران، در سال 1963 تشکیل شد و در سال 2002، در حالیکه به دلیل عدم پویایی و تحرک لازم در عرصه بین المللی و قارهای مورد انتقاد شدید قرار گرفته بود، منحل و سازمان جدید تحت عنوان African Unionیا اتحادیه آفریقا جایگزین آن شد.
اتحادیه آفریقا، پیشنهاد و محصول اندیشه معمر قذافی- رهبر سابق لیبی، یک سازمان آفریقایی بود که هدف اصلی و اساسی آن هدایت قاره آفریقا به سمت صلح، امنیت و توسعه پایدار میباشد. این اتحادیه از روابط سیاسی و اقتصادی 54 دولت عضو (تمام کشورهای آفریقایی به غیر از مراکش عضو اتحادیه میباشند. مراکش به دلیل نگاه اتحادیه به وضعیت کشور صحرا به عضویت ناظر در این اتحادیه اکتفا کرده است)حمایت نموده و تصمیم دارد که توسعه را در میان کشورهای عضو اتحادیه ایجاد و زمینههای ریشهکنی فقر را در میان این کشورها فراهم نماید و در نهایت با توسعه اقتصادی این قاره، آن را به اقتصاد جهانی متصل نماید.
اتحادیه آفریقا قصد دارد اتحاد و صلح میان ملتها را توسعه داده و کشورهای عضو را به افزایش دمکراسی و تأسیس دولت مطلوب سوق دهد. این اتحادیه معتقد است که درگیریها و نزاعها میبایست قبل از آنکه به صلح و ثبات این قاره لطمه وارد نماید، حل و فصل گردد. به همین منظور اتحادیه آفریقا در سال 2004 اقدام به تأسیس شورای صلح و امنیت نمود که امکان دخالت در درگیریهای نظامی بین اعضا و یا درگیریهای داخلی کشورهای عضو را به اتحادیه میدهد. در واقع سیاست این اتحادیه از «عدم دخالت» در درگیری بین اعضا (از اصول سازمان وحدت آفریقا) به سیاست «عدم بیتفاوتی» در مواقع بروز درگیریها و وخامت اوضاع تغییر یافت تا نسبت به استقرار صلح و آرامش میان طرفهای درگیر اقدام عاجل صورت دهد.
اتحادیه آفریقا تاکنون مبادرت به اعزام نیرو به بروندی، منطقه دارفور (سودان)، موریتانی، سومالی، کشور مالی و اخیرا جمهوری آفریقای مرکزی نموده است.
اهداف اتحادیه آفریقا:
اهداف اتحادیه آفریقا که در سند تأسیس آن آمده است به شرح ذیل است:
- برقراری اتحاد مستحکمتر بین کشورهای آفریقایی و مردم آفریقا؛
- دفاع از حاکمیت، تمامیت ارضی و استقلال دولتهای عضو؛
- سرعت بخشیدن به روند همگرایی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی قاره آفریقا؛
- دفاع از مواضع مشترک آفریقا؛
- تسهیل همکاریهای بینالمللی با رعایت منشور سازمان ملل و اعلامیه جهانی حقوق بشر؛
- ارتقاء صلح، امنیت و ثبات در آفریقا؛
- ایجاد شرایط مناسب به نحوی که آفریقا بتواند نقش خود را در اقتصاد جهانی و مذاکرات بینالمللی به نحو مطلوب ایفا نماید؛
- ارتقاء همکاری و توسعه در تمام زمینههای فعالیت بشری به منظور بالا بردن سطح زندگی مردم آفریقا و میل به ثبات اقتصادی؛
- تنظیم و هماهنگی سیاستهای فیمابین جوامع اقتصادی منطقهای موجود در حال حاضر و آینده به منظور تحقق تدریجی اهداف اتحادیه؛
- تسریع در روند توسعه قاره از طریق انجام تحقیقات در تمام زمینهها بویژه در زمینه علوم و فنآوری؛
- ایجاد هماهنگی با شرکای مناسب بینالمللی به منظور ریشهکنی بیماریهای مزمن و ارتقاء بهداشت در قاره.
ساختار سیاسی و اداری اتحادیه:
اتحادیه آفریقا بر اساس قانون تأسیس خود جهت اجرا، هماهنگی و نظارت بر وظایف این سازمان دارای ارکان و نهادهایی است. ارکان کلیدی اتحادیه عبارتند از: مجمع عمومی، شورای اجرایی، کمیسیون، کمیته نمایندگان دائمی و کمیتههای فنی و تخصصی.
نهادهای اصلی اتحادیه عبارتند از: شورای اصلح و امنیت، پارلمان آفریقایی، دیوان عدالت، شورای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و مؤسسات مالی اتحادیه (بانک مرکزی آفریقا، صندوق پولی آفریقا و بانک سرمایه گذاری آفریقا).
مجمع عمومی: شامل رؤسای کشورهای عضو اتحادیه بوده که سالیانه حداقل دو اجلاس عادی در تیر و بهمن ماه برگزار می‌کند. بر اساس قاعده رایج در اتحادیه آفریقا، اجلاس بهمن ماه، در آدیس آبابا پایتخت اتیوپی (مقر این اتحادیه) و اجلاس تیرماه نیز در یکی از کشورهای عضو اتحادیه برگزار میشود. علاوه بر آن در صورت درخواست هر یک از اعضا و با تصویب دو سوم اعضا، نشست فوقالعاده در خصوص موارد خاص برگزار میگردد. این مجمع مهمترین بدنه تصمیمگیر و تصمیمساز اتحادیه میباشد. رئیس مجمع عمومی که به صورت سالیانه و توسط رأی کلیه اعضا اتحادیه تعیین میشود رئیس دورهای اتحادیه آفریقا بوده که مسئولیت امور سیاسی و اجتماعی اتحادیه را برای مدت یکسال بر عهده میگیرد.
در حال حاضر رئیس دوره ای اتحادیه آفریقا "مکی سال"، رئیس جمهور سنگال میباشد که در فوریه 2023 این پست را به یکی دیگر از رهبران آفریقایی تحویل خواهد داد.
شورای اجرایی:شامل وزاری خارجه کشورهای عضو و یا مقامات رسمی معرفی شده از طرف دولت متبوع میباشد که سالیانه دو اجلاس عمومی برگزار میکنند و در مواقع ضروری نیز با پیشنهاد هر یک از کشورهای عضو و تصویب حداقل دو سوم اعضا اقدام به تشکیل نشست فوق العاده خواهند نمود. تصمیمات این شورا چه در اجلاسهای عادی و چه در اجلاسهای فوق العاده، با اجماع آراء کلیه اعضای شرکت کننده و یا با دو سوم آراء کشورهای عضو اتخاذ میشود، که به صورت پیشنهاد و یا نظریه به مجمع عمومی ارائه شده تا مجمع در مورد آنها تصمیمگیری نماید.
کمیسیون: بدنه اجرائی و دبیرخانه اتحادیه میباشد. رئیس، معاون و کمیسیونهای تخصصی ذیل، سیاستها و خط مشیهای کلی اتحادیه را تعیین نموده و هماهنگیهای لازم را با سایر بدنههای اجرائی و همچنین کشورهای عضو جهت برگزاری اجلاس چه در سطح وزرای خارجه و چه در سطح رؤسای کشورها معمول میدارند:
1. کمیسیون صلح و امنیت؛
2. کمیسیون منابع انسانی، علوم و تکنولوژی؛
3. کمیسیون امور سیاسی؛
4. کمیسیون تجارت و صنایع؛
5. کمیسیون امور زیربنایی و انرژی؛
6. کمیسیون امور اجتماعی؛
7. کمیسیون امور اقتصادی؛
8. کمیسیون کشاورزی و اقتصادی مناطق دوردست.
کمیسیونهای تخصصی با عضویت وزرای مربوطه کشورهای عضو تشکیل شده که در خصوص مباحث کاری خود بحث و تبادل نظر نموده و نظرات و پیشنهادات خود را به کمیسیون اتحادیه آفریقا ارائه و این کمیسیون نیز پس از بازبینی آن را در اختیار مجمع عمومی قرار میدهد. اعضا کمیسیون، رئیس دائمی کمیسیون را برای مدت 4 سال انتخاب مینمایند. کمیسیون در مواقع خاص میتواند اقدام به تأسیس کمیتههای تخصصی نموده و یا به فعالیت کمیتههای تخصصی موجود پایان دهد.
|